DeletedUser
Guest
Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Τι θα γίνει με τις καταθέσεις;
Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Τι θα γίνει με τις καταθέσεις;
Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Τι θα γίνει με τις καταθέσεις;
Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Πρακτικά, η χώρα ήδη έχει χρεοκοπήσει από τη στιγμή που δήλωσε αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεών της και εισήλθε κατάσταση έκτακτου δανεισμού της από άλλους φορείς
(Ε.Ε. - ΔΝΤ) και αποδέχθηκε την εφαρμογή του Μνημονίου. Νομικά, η χώρα δεν έχει χρεοκοπήσει, αφού έχει κατορθώσει να αποπληρώνει κανονικά τα δάνειά της. Κατά τους τελευταίους μήνες, το ερώτημα της "χρεοκοπίας" της χώρας έχει μετεξελιχθεί στο εάν θα υπάρξει αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους.
Αναδιάρθρωση μπορεί να γίνει με έναν από τους παρακάτω τρόπους, ή με συνδυασμούς τους (κατατάσσονται με βάση το πόσο “επώδυνοι” είναι για τους ομολογιούχους): επιμήκυνση διάρκειας αποπληρωμής, μείωση επιτοκίου, μερική απομείωση του προς αποπληρωμή ποσού (haircut ή “κούρεμα”), ολική απομείωση του προς αποπληρωμή ποσού.
Τί μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα; Οπωσδήποτε κάτι από τα παραπάνω, ή και συνδυασμός τους θα συμβεί οπωσδήποτε. Το βέβαιο είναι η επιμήκυνση της οφειλής προς την “τρόικα” (110 δισ. ευρώ). Πολλοί ομιλούν για “κούρεμα” της τάξης του 30% ή και περισσότερο. Βέβαια, όπως έχουμε και σε άλλες περιπτώσεις υποστηρίξει (δείτε ένα από τα παλαιότερα άρθρα μας), εάν η Κυβέρνηση πρόκρινε κάποιου είδους “κούρεμα”, αυτό θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα και κυρίως, πριν από την “ανταλλαγή” μη εγγυημένου χρέους με εγγυημένο (το παλαιό χρέος είναι χωρίς καμία εγγύηση και νομική συνέπεια σε περίπτωση μη αποπληρωμής του, ενώ το χρέος προς την τρόικα είναι εγγυημένο με την περιουσία του Δημοσίου).
Εκτιμούμε ότι η απομείωση του ποσού αποπληρωμής των ομολόγων (“κούρεμα”) θα είναι η τελευταία λύση και ότι εάν συμβεί, θα συμβεί μετά το 2013. Εάν συμβεί, δε νομίζω ότι θα ξεπερνά το ποσοστό του 30%. Όμως, πριν συμβεί αυτό, εκτιμούμε ότι θα επιχειρηθεί η χρονική επιμήκυνση του συνόλου του χρέους. Άλλωστε, η ιστορία των εθνικών δανείων, αυτό αποδεικνύει. Οι αγορές δε δέχονται εύκολα το “κούρεμα”. Συναινούν όμως ευκολότερα στη χρονική επιμήκυνση και στη μεταβολή του επιτοκίου.
Βέβαια, δε θα πρέπει ποτέ να αποκλείουμε να μη συμβεί τίποτα από τα παραπάνω. Αυτό άλλωστε προσπαθεί σήμερα η ελληνική Κυβέρνηση. Η χώρα, εάν προσπαθήσει (ή εάν εξαναγκασθεί) μπορεί να καταφέρει να μειώσει το χρέος της, τόσο σε απόλυτα νούμερα, όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ). (Δείτε σχετικό άρθρο). Η άποψή μας: Εκτιμούμε ότι στην παρούσα φάση δε θα γίνει “κούρεμα”, ενώ θα γίνει επιμήκυνση και ενδεχόμενα και μεταβολή του επιτοκίου. ”Κούρεμα” θα μπορούσε να γίνει μετά το 2013. Όμως, πολλά μπορούν να συμβούν έως τότε.
Τί είναι η ελεγχόμενη χρεοκοπία; Ουσιαστικά, τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από μία κανονική χρεοκοπία. Όμως, στην περίπτωση αυτή, η ενέργεια γίνεται μετά από προετοιμασία των αγορών και εάν θα συμβεί στην περίπτωση της Ελλάδας, μετά από συνεργασία με τους φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην ουσία, πρόκειται για μία χρεοκοπία η οποία έχει προαναγγελθεί, έχουν προετοιμασθεί οι αγορές, ενώ θα έχουν υπάρξει και οι λύσεις χρηματοδότησης της χώρας από άλλους φορείς (ενδεχόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ή την τρόικα), αφού οι αγορές θα παραμένουν κλειστές για τη χώρα για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Εάν τελικά η Ελλάδα αναγκασθεί να προχωρήσει σε “κούρεμα” των ομολόγων της, θα πρόκειται για μία περίπτωση “ελεγχόμενης χρεοκοπίας”.
- Τί θα γίνει στα επόμενα χρόνια;
Στο ζήτημα αυτό, η άποψή μας δεν έχει αλλάξει σημαντικά σε σχέση με το προ 13 μηνών άρθρο. Στα επόμενα χρόνια (για διάστημα μεγαλύτερο της 5ετίας), θα επιχειρούνται έντονες δημοσιονομιικές αναπροσαρμογές.
Εκτιμούμε ότι η χώρα μπορεί να πετύχει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα (δηλαδή η κατάσταση του Προϋπολογισμού ΠΡΙΝ από τον υπολογισμό των τόκων) μέσα στο 2012. Σημειώνουμε ότι για να το πετύχει αυτό, θα πρέπει το τελικό έλλειμμα του Προϋπολογισμού να υποχωρήσει κάτω από το 7%. Εκτιμούμε ότι μπορεί να επιτευχθεί τελικό πλεόνασμα στον Προϋπολογισμό του 2015. Εάν αυτό επιτευχθεί, τότε η χώρα θα μπορεί να ξεπεράσει το πρόβλημα του χρέους της και να το μειώσει κάτω από το όριο του 100% έως το 2022, ή και νωρίτερα, εάν επιτευχθούν κάποιες συνθήκες που αναφέρουμε σε παλαιότερο άρθρο (δείτε το άρθρο).
Όμως, τα λόγια είναι πάντα εύκολα. Στην πράξη, αυτό θα σημαίνει:
- Δραματική μείωση του Κράτους. Έως σήμερα, η Κυβέρνηση επιχειρεί τη μείωση του Κράτους, μέσω της μείωσης του κόστους λειτουργίας του. Και αυτό, το επιχειρεί με μείωση των μισθών. Αυτό όμως δε θα έχει σημαντικά αποτελέσματα. Θα πρέπει να αναδιοργανωθούν οι λειτουργίες του Κράτους και παράλληλα να μειωθεί ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων. Εκτιμούμε ότι και τα δύο θα συμβούν.
- Επίτευξη ανάπτυξης της οικονομίας. Και αυτό είναι σύνθετο πρόβλημα, αφού θα πρέπει παράλληλα να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα (η αναδιοργάνωση του Κράτους θα βοηθήσει προς το σκοπό αυτό). Παράλληλα, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας θα επιτευχθεί και μέσω της διατήρησης των μισθών σε χαμηλά επίπεδα. Είναι κρίσιμο και μία εκ των “ων ούκ άνευ” προϋπόθεση για επιτυχία, να υπάρξει άνοδος του ΑΕΠ κατά το 2012, η οποία θα επιταχυνθεί κατά τα επόμενα χρόνια.
Αν και αυτό εξαρτάται κατά πολύ από την εξέλιξη της διεθνούς οικονομίας, εκτιμούμε ότι η επίτευξη ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία από το 2012, είναι δυνατό να επιτευχθεί.
- Ανάπτυξη των εξαγωγών και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου. Ας θυμόμαστε ότι, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου στην ουσία σημαίνει τα χρήματα που κάθε χρόνο μεταφέρονται έξω από τη χώρα μας και ότι το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο αποτελεί την αιτία όλων των δεινών που ζούμε σημερα.
- Πολιτική συναίνεση. Ο παράγοντας της στάσης της (κάθε φορά) αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι πολύ κρίσιμος στα επόμενα χρόνια. Η πολιτική συναίνεση, η οποία μπορεί να οδηγήσει και σε κοινωνική συναίνεση, είναι μία επίσης εκ των “ων ουκ άνευ” προϋποθέσεις για την έξοδο της χώρας από την κρίση της.
- Υπάρχει κίνδυνος για τις καταθέσεις μας;
Επαναλαμβάνουμε αυτό που γράφαμε πριν από 13 μήνες. Θεωρητικά, πάντα υπάρχουν κίνδυνοι. Όμως, σήμερα είναι σημαντικά μειωμένοι σε σχέση με το παρελθόν. Και αυτό επειδή: α) έχει μειωθεί ο κίνδυνος της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη, β) έχει μειωθεί -έως αποκλεισθεί- ο κίνδυνος επαναφοράς της δραχμής, γ) το τραπεζικό σύστημα έχει ενισχυθεί, ενώ υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθησία και προσοχή από την Τράπεζα της Ελλάδας.
Εάν λάβουμε ως υπόθεση εργασίας ότι αποκλείεται η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, τότε ποιοί είναι οι κίνδυνοι για τις καταθέσεις μας;
Είναι ο κίνδυνος της κατάρρευσης κάποιας τράπεζας. Μία τράπεζα μπορεί να καταρρεύσει, σε περίπτωση “κουρέματος” των ελληνικών ομολόγων, ή σε περίπτωση μαζικού πανικού και μαζικών αναλήψεων από τις τράπεζες (όμως, εάν υποτεθεί ότι θα κινδύνευε να συμβεί κάτι τέτοιο, απλούστατα η Κυβέρνηση θα έθετε όριο στις αναλήψεις, για κάποιο διάστημα).
Κινδυνεύει κάποια ελληνική τράπεζα με κατάρρευση;
Αυτό είναι ένα πολύ κρίσιμο ερώτημα... Και δυστυχώς, δε μπορεί να υπάρξει απάντηση, αφού σε καμία περίπτωση δε μπορεί κάποιος “απ’ έξω” να έχει άποψη για το ζήτημα. Παράλληλα, τα διάφορα stress test που διεξήχθησαν, ή αυτό που θα διεξαχθεί κατά τις προσεχείς βδομάδες, δεν κοινοποιούνται, ενώ επίσης αμφισβητούνται ως προς την ικανότητά τους να διαγνώσουν την “υγεία” μίας τράπεζας.
Όμως, οι καταθέσεις είναι εγγυημένες;
Οι καταθέσεις είναι εγγυημένες από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, έως το ποσό των 100.000 ευρώ. Όμως, γεννάται το πρακτικό ερώτημα για το τί είδους εγγύηση μπορεί να δώσει ένα χρεοκοπημένο Κράτος; Σε περίπτωση που χρειασθεί να ενεργοποιηθεί το Ταμείο, το Κράτος έχει χρήματα να πληρώσει τους δικαιούχους, ή θα τους πληρώσει και αυτούς με ...ομόλογα;
διαβάστε αναλυτικά στο Eurocapital.gr
Υπάρχει κίνδυνος αιφνίδιας φορολόγησης των καταθέσεων;
Ισχύει ακριβώς η ίδια απάντηση που είχαμε δώσει και παλαιότερα:
Η θεωρία μας λέει ότι το Κράτος, έχει τη νομική ισχύ (π.χ. με την έκδοση μίας Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου) ένα Σάββατο βράδυ, να κάνει τα πάντα: να φορολογήσει, να πάρει ένα ποσοστό από τις καταθέσεις, να πάρει ένα ποσοστό από καταθέσεις πάνω από ένα ύψος, ή που ανήκουν σε μία κατηγορία προσώπων. Βέβαια, στην πράξη, αυτά είναι πολύ δύσκολο να γίνουν. Και αποτελούν την έσχατη των εσχάτων λύση. Θεωρητικά, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει εάν αποτύγχαναν τα μέτρα της Ε.Ε. και στη συνέχεια τα μέτρα του ΔΝΤ προς το οποίο αναγκαστικά θα καταφεύγαμε.
Άλλωστε, στη χώρα μας υπάρχει προηγούμενο με το Αναγκαστικό Δάνειο του 1923, όταν ξαφνικά και "εν μία νυκτί" αποφασίστηκε να κοπούν (στην κυριολεξία να κοπούν) στα δύο όλα τα χαρτονομίσματα άνω των 50 δραχμών, με το μισό χαρτονόμισμα να πηγαίνει αναγκαστικά στην πληρωμή ενός δανείου που έπρεπε να πάρει τότε η Κυβέρνηση για τη ρύθμιση των αναγκών που είχαν προκύψει από την έλευση των προσφύγων. Όμως, άλλο πράγμα η μεταπολεμική -ηττημένη- Ελλάδα του 1923 και άλλο η Ελλάδα της Ευρωζώνης του 2010.
Υπάρχει λόγος για “εξαγωγή” κεφαλαίων στο εξωτερικό;
Κατά την άποψή μας, εάν τα όσα ισχυριζόμαστε παραπάνω έχουν βάση, τότε δεν υπάρχει λόγος. Πιστεύουμε ότι είναι καλύτερο να επιλέξουμε μία “κραταιά” και ισχυρή Τράπεζα στην Ελλάδα, παρά να ψάχνουμε τις λύσεις του εξωτερικού (οι οποίες έχουν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από πολλούς επιτήδειους). Δηλαδή, σήμερα ο “συστημικός” κίνδυνος (κίνδυνος του περιβάλλοντος, ή κίνδυνος της χώρας) δείχνει να μειώνεται, ενώ αυξάνεται ο “μη συστημικός” κίνδυνος (κίνδυνος από την εταιρία).
Σε περίπτωση “κουρέματος” των ομολόγων, κινδυνεύουν οι καταθέσεις;
Όχι. Δε κινδυνεύουν. Επειδή στην περίπτωση αυτή θα απομειωθεί η αξία των ομολόγων. Τα χρήματα που κυκλοφορούν στην οικονομία (και σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα χρήματα που βρίσκονται στις τράπεζες) δεν έχουν λόγο να κινδυνεύσουν. Στην περίπτωση αυτή, όπως αναφέραμε παραπάνω, οι καταθέσεις μας μπορούν να κινδυνεύσουν μόνον εάν “καταρρεύσει” η Τράπεζα που έχουμε επιλέξει. Όμως, αυτός είναι ένας από τους λόγους που “ωθούνται” σήμερα οι τράπεζες να συνεργασθούν και να συγχωνευθούν.
- Γιατί φεύγουν χρήματα προς το εξωτερικό;
Ο ρυθμός φυγής έχει σήμερα μειωθεί. Πρώτον επειδή όσοι ήταν να τα βγάλουν τα έβγαλαν και δεύτερο και κυριότερο, επειδή έχει μειωθεί δραματικά ο κίνδυνος να συμβεί κάτι στις καταθέσεις μας.
Άλλωστε, αντί να βγάλει κάποιος χρήματα στο εξωτερικό και εάν εξακολουθεί να πιστεύει ότι επέρχεται κάποια καταστροφή, τότε μπορεί να επιλέξει και άλλους τρόπους “προφύλαξης”. Για παράδειγμα, μπορεί να αγοράσει μέσω της χρηματιστηριακής εταιρίας του γερμανικά ομόλογα, ή ομόλογα άλλου κράτους (Ολλανδία, Δανία κλπ) ή άλλου νομίσματος (ΗΠΑ, Ελβετία, κλπ).
- Πώς μπορεί κάποιος να βγάλει χρήματα στο εξωτερικό;
Στο ερώτημα αυτό και πάλι δεν έχω να προσθέσουμε κάτι περισσότερο απ’ αυτό που γράφαμε πέρυσι. Παράλληλα, ακόμη και εάν γνώριζαμε κάτι περισσότερο, δεν θα είχαμε την πρόθεση να το γράψουμε, αφού έτσι μπορεί να κατηγορηθούμε από τις διάφορες αρχές. Έτσι, απλά επαναλαμβάνουμε το περυσινό κείμενο. Δυστυχώς, εδώ οι γνώσεις μου είναι "φτωχές". Ακούω και γω "ιστορίες" από διάφορους που το έκαναν οι ίδιοι ή άκουσαν από άλλους που το έκαναν. Εδώ πραγματικά, η εφευρετικότητα του νεοέλληνα οργιάζει!
- Άνοιγμα λογαριασμών σε ξένες άλλες χώρες: Δεν είναι εύκολο, είναι δαπανηρό (αφού απαιτούνται ταξίδια κλπ), δεν είναι πάντα εφικτό (λόγω περιορισμών, πόθεν έσχες κλπ), αλλά είναι το πιο σίγουρο. Εάν τελικά επέλεγα να κάνω κάτι τέτοιο, θα προτιμούσα χώρες όπως ή Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, ή λογαριασμό σε ευρώ στην Αγγλία. Θα απέφευγα τις χώρες του "ευρωπαϊκού νότου", τη Γαλλία και την Κύπρο. Σε κάθε περίπτωση, πριν έκανα κάτι τέτοιο θα ζητούσα την άποψη ενός τραπεζίτη, χρηματιστή ή δικηγόρου.
- Άνοιγμα λογαριασμών σε ξένες τράπεζες στην Ελλάδα (εδώ αναφέρεται και το ερώτημα του συνδρομητή μας): Δεν έχω άποψη, αφού δε μπορώ να γνωρίζω πόσο αποφεύγονται τα ρίσκα σε πιθανή νομοθετική πράξη της Ελλάδας. Εδώ απαιτούνται οι γνώσεις νομικού συμβούλου και όχι οικονομικού.
- Άνοιγμα χρηματιστηριακών λογαριασμών σε ξένες Χρηματιστηριακές, ή σε ελληνικές Χρηματιστηριακές που συνεργάζονται ή που είναι θυγατρικές ξένων, τους οποίους μπορούμε να χειριστούμε απ' εδώ: Είναι μία λύση.
- Ανάληψη ευρώ από την τράπεζα και κρύψιμο κάτω από το πάπλωμα: Είναι και αυτό μία λύση, αλλά μην το πείτε αριστερά και δεξιά. Επειδή είτε θα σας κλέψουν, είτε θα πουν ότι είστε νευρωτικοί. Είτε και τα δύο...
Η κατάσταση εξακολουθεί να είναι κρίσιμη. Σε σχέση με πριν από 13 μήνες, η χώρα πέτυχε να ξεφύγει από τον κίνδυνο της “απόλυτης” ή χαώδους χρεοκοπίας. Ακόμη και εάν κάποια στιγμή αναγκασθεί να προσφύγει στη λύση του “κουρέματος”, αυτό θα γίνει ελεγχόμενα, σε συνεργασία με τους ευρωπαίους εταίρους της και σε μία μεγαλύτερη σύμπνοια.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα αυτών των 13 μηνών είναι ότι η κοινωνία (αν όχι στο σύνολό της, τουλάχιστον σε ένα μεγάλο μέρος της) και ένα μέρος των πολιτικών της, αντιληφθήκαμε ότι η πορεία της χώρας ήταν στραβή. Η πορεία της κοινωνίας ήταν στραβή. Οι αξίες της είχαν μεταλλαχθεί. Αντιληφθήκαμε ότι δε μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε με δανεικά. Ότι δε μπορούμε να συνεχίσουμε να είμαστε αντιπαραγωγικοί και μη ανταγωνιστικοί. Ότι δε μπορούμε να εξακολουθούμε να φοροδιαφεύγουμε. Ότι θα πρέπει να μην αποδεχόμαστε τους φοροφυγάδες γύρω μας. Ότι, εάν θέλουμε ένα Κράτος που να μας παρέχει αγαθά, αυτό το Κράτος θα πρέπει να έχει τους απαραίτητους πόρους. Αντιληφθήκαμε επίσης ότι το πολιτικό σύστημα είναι σάπιο. Ότι η Ελλάδα είναι μία πλούσια χώρα, με φτωχό κράτος, πλούσιος πολίτες και ακόμη πλουσιότερους πολιτικούς. Αντιληφθήκαμε τέλος ότι, εάν θέλουμε να ζήσουμε καλά, τόσο ως άτομα, όσο και ως χώρα, θα πρέπει να δουλέψουμε. Να δουλέψουμε σκληρά. Και ότι, όταν δανειζόμαστε, θα πρέπει να τα επιστρέφουμε. Και συνεπώς, θα πρέπει να προσέχουμε όταν δανειζόμαστε. Τόσο ως άτομα, όσο και ως Κράτος.
Μπροστά μας έχουμε μία δύσκολη, πολύ δύσκολη περίοδο. Δε μπορούμε να συνεχίσουμε να στρουθοκαμηλίζουμε. Όμως, εκτιμούμε (κάτι που αναφέρουμε ακόμη και πριν εκδηλωθεί η παρούσα κρίση) ότι, η χώρα θα αλλάξει προς το καλύτερο. Αναγκαστικά έστω, αλλά θα αλλάξει. Βέβαια, μία γενιά ανθρώπων δείχνει να πηγαίνει χαμένη (στην πραγματικότητα, η κρίση ανταγωνιστικότητας ξεκίνησε από τα τέλη της δεκεατίας του 1990 και θα συνεχισθεί -ως “κρίση χρέους” πλέον- τουλάχιστον μέχρι το 2025. Όμως, υπάρχει τουλάχιστον η ελπίδα, η επόμενη γενιά να ζήσει, να εργασθεί και να αναπτυχθεί σε μία πιο λογική και καλύτερα ενταγμένη στο διεθνές περιβάλλον χώρα και σε μία κοινωνία με πιο ισχυρές αξίες.
Για τη χρηματιστηριακή αγορά:
Διατηρούμε την άποψη των τελευταίων μηνών. Η χρηματιστηριακή αγορά της Αθήνας έχει ξεπεράσει τα χειρότερα και το μεγαλύτερο κίνδυνο (αυτά ήταν πέρυσι την άνοιξη έως τις αρχές του καλοκαιριού). Σήμερα, έχει σημειώσει ό,τι πτώση μπορούσε να σημειώσει. Αλλά και εάν ακόμη οι εξελίξεις την οδηγήσουν χαμηλότερα, δεν είναι μεγάλο το μέγεθος των απωλειών που μπορεί πλέον να έχει.
Μπροστά μας, η αγορά ίσως να έχει ακόμη αρκετές διακυμάνσεις. Όμως, δεν έχει πολύ μεγάλο ρίσκο “προς τα κάτω”. Από την άλλη πλευρά, εάν κατά το επόμενο διάστημα υπάρξουν κάποιες θετικές εξελίξεις στην υπόθεση του ελληνικού χρέους (π.χ. επιμήκυνση, μείωση επιτοκίου, έκδοση ευρωομολόγων, ή και συνδυασμός αυτών) ή θετικές εξελίξεις στα ελληνικά μακροοικονομικά (μείωση ελλείμματος, επίτευξη στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας κλπ), τότε η άνοδος που θα επιτευχθεί, θα είναι πάρα πολύ σημαντική.
Εδώ που βρισκόμαστε, είναι υπόθεση χρόνου. Αναμονής, επιμονής και αποφυγής κινήσεων που βασίζονται στο συναίσθημα και κυρίως στο συναίσθημα που δημιουργείται ακούγοντας τα δελτία ειδήσεων ή τους δημοσιογράφους.
Επενδύσεις στο εξωτερικό:
Πέρυσι, απερίφραστα εκφράζαμε την άποψη ότι η ελληνική αγορά θα συναντούσε προβλήματα και ότι οι επενδύσεις στο εξωτερικό αποτελούσαν μία απάντηση και μία ευκαιρία για καλή απόδοση.
Σε γενικές γραμμές, η άποψή μας ήταν ορθή. Βέβαια, υπολογίζαμε μεγαλύτερες αποδόσεις από τις αναπτυσσόμενες αγορές, κάτι που δε συνέβη σε όλες. Από την άλλη πλευρά, υπήρξαν μεγάλες αποδόσεις στις αναπτυγμένες αγορές.
Η διεθνής οικονομία κινείται θετικά. Βέβαια, έχει κινδύνους και εκτακτες καταστάσεις (πρόβλημα με τις τιμές του πετρελαίου και λόγω των εξελίξεων στα κράτη της Β. Αφρικής). Οι διεθνείς αγορές θα συνεχίσουν τη θετική τους πορεία. Και θα πρέπει να “κοιτάμε” και προς τα εκεί.
Όμως, αντίθετα από πέρυσι, φέτος -και αυτό ενδέχεται να ισχύει ακόμη περισσότερο κατά το 2012- θα πρέπει να “κοιτάμε” περισσότερο προς την Ελλάδα. Οι τιμές των ελληνικών μετοχών είναι χαμηλά και ο κίνδυνος περαιτέρω υποχώρησης είναι και χαμηλός, αλλά και προσωρινός. Οι εξελίξεις θα έλθουν -όταν θα έλθουν- από τον τομέα του δημόσιου χρέους. Και μπορεί να σημάνουν μία κίνηση εξισορρόπησης της ελληνικής αγοράς σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα.
Κάτι πολύ σημαντικό: Μη δίνετε μεγάλη σημασία σε όσα λένε οι δημοσιογράφοι. Οι δημοσιογράφοι είναι συχνά άτομα χωρίς μεγάλες γνώσεις, αναγκασμένοι να ασχολούνται με πολλά θέματα (τη μία μέρα γίνονται σεισμόλόγοι, την άλλοι γιατροί και την επόμενοι οικονομολόγοι) και κυρίως, είναι “αγχωμένοι” να “βγάλουν” την είδηση και να “συγκινήσουν” το κοινό τους. Και καθ’ όσον συχνά αποκτούν μία μεγάλη (έως υπερφίαλη) ιδέα για τον εαυτό τους, συνηθίζουν να υπερβάλουν μέσα στην άγνοια ή την ημιμάθειά τους.
Είναι απίστευτο τί ακούγεται αυτές τις μέρες ακόμη και από “εξειδικευμένα” κανάλια, ή ακόμη και από “εξειδικευμένους” τραπεζικούς συντάκτες! Να εμπιστεύεστε πάντα τους ειδικούς, τους πιστοποιημένους από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή άλλους φορείς και κυρίως αυτούς που γνωρίζετε από καιρό και τους έχετε “δοκιμάσει” και σε άλλες κρίσεις.
Το ζήτημα που θίγουμε, δε μπορεί να εξαντληθεί σε ένα σχόλιο, όσο εκτεταμένο και εάν είναι αυτό. Λόγω του ενδιαφέροντος που -φυσιολογικά- υπάρχει αυτή την περίοδο, θα δημοσιεύουμε περισσότερα άρθρα για την “κρίση του ελληνικού χρέους” και τις εξελίξεις της. Παράλληλα θα προσπαθήσουμε να αναδημοσιεύουμε και αριθμό άρθρων από ξένα ΜΜΕ.
Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Τι θα γίνει με τις καταθέσεις;
Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Τι θα γίνει με τις καταθέσεις;
Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Πρακτικά, η χώρα ήδη έχει χρεοκοπήσει από τη στιγμή που δήλωσε αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεών της και εισήλθε κατάσταση έκτακτου δανεισμού της από άλλους φορείς
(Ε.Ε. - ΔΝΤ) και αποδέχθηκε την εφαρμογή του Μνημονίου. Νομικά, η χώρα δεν έχει χρεοκοπήσει, αφού έχει κατορθώσει να αποπληρώνει κανονικά τα δάνειά της. Κατά τους τελευταίους μήνες, το ερώτημα της "χρεοκοπίας" της χώρας έχει μετεξελιχθεί στο εάν θα υπάρξει αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους.
Αναδιάρθρωση μπορεί να γίνει με έναν από τους παρακάτω τρόπους, ή με συνδυασμούς τους (κατατάσσονται με βάση το πόσο “επώδυνοι” είναι για τους ομολογιούχους): επιμήκυνση διάρκειας αποπληρωμής, μείωση επιτοκίου, μερική απομείωση του προς αποπληρωμή ποσού (haircut ή “κούρεμα”), ολική απομείωση του προς αποπληρωμή ποσού.
Τί μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα; Οπωσδήποτε κάτι από τα παραπάνω, ή και συνδυασμός τους θα συμβεί οπωσδήποτε. Το βέβαιο είναι η επιμήκυνση της οφειλής προς την “τρόικα” (110 δισ. ευρώ). Πολλοί ομιλούν για “κούρεμα” της τάξης του 30% ή και περισσότερο. Βέβαια, όπως έχουμε και σε άλλες περιπτώσεις υποστηρίξει (δείτε ένα από τα παλαιότερα άρθρα μας), εάν η Κυβέρνηση πρόκρινε κάποιου είδους “κούρεμα”, αυτό θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα και κυρίως, πριν από την “ανταλλαγή” μη εγγυημένου χρέους με εγγυημένο (το παλαιό χρέος είναι χωρίς καμία εγγύηση και νομική συνέπεια σε περίπτωση μη αποπληρωμής του, ενώ το χρέος προς την τρόικα είναι εγγυημένο με την περιουσία του Δημοσίου).
Εκτιμούμε ότι η απομείωση του ποσού αποπληρωμής των ομολόγων (“κούρεμα”) θα είναι η τελευταία λύση και ότι εάν συμβεί, θα συμβεί μετά το 2013. Εάν συμβεί, δε νομίζω ότι θα ξεπερνά το ποσοστό του 30%. Όμως, πριν συμβεί αυτό, εκτιμούμε ότι θα επιχειρηθεί η χρονική επιμήκυνση του συνόλου του χρέους. Άλλωστε, η ιστορία των εθνικών δανείων, αυτό αποδεικνύει. Οι αγορές δε δέχονται εύκολα το “κούρεμα”. Συναινούν όμως ευκολότερα στη χρονική επιμήκυνση και στη μεταβολή του επιτοκίου.
Βέβαια, δε θα πρέπει ποτέ να αποκλείουμε να μη συμβεί τίποτα από τα παραπάνω. Αυτό άλλωστε προσπαθεί σήμερα η ελληνική Κυβέρνηση. Η χώρα, εάν προσπαθήσει (ή εάν εξαναγκασθεί) μπορεί να καταφέρει να μειώσει το χρέος της, τόσο σε απόλυτα νούμερα, όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ). (Δείτε σχετικό άρθρο). Η άποψή μας: Εκτιμούμε ότι στην παρούσα φάση δε θα γίνει “κούρεμα”, ενώ θα γίνει επιμήκυνση και ενδεχόμενα και μεταβολή του επιτοκίου. ”Κούρεμα” θα μπορούσε να γίνει μετά το 2013. Όμως, πολλά μπορούν να συμβούν έως τότε.
Τί είναι η ελεγχόμενη χρεοκοπία; Ουσιαστικά, τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από μία κανονική χρεοκοπία. Όμως, στην περίπτωση αυτή, η ενέργεια γίνεται μετά από προετοιμασία των αγορών και εάν θα συμβεί στην περίπτωση της Ελλάδας, μετά από συνεργασία με τους φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην ουσία, πρόκειται για μία χρεοκοπία η οποία έχει προαναγγελθεί, έχουν προετοιμασθεί οι αγορές, ενώ θα έχουν υπάρξει και οι λύσεις χρηματοδότησης της χώρας από άλλους φορείς (ενδεχόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ή την τρόικα), αφού οι αγορές θα παραμένουν κλειστές για τη χώρα για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Εάν τελικά η Ελλάδα αναγκασθεί να προχωρήσει σε “κούρεμα” των ομολόγων της, θα πρόκειται για μία περίπτωση “ελεγχόμενης χρεοκοπίας”.
- Τί θα γίνει στα επόμενα χρόνια;
Στο ζήτημα αυτό, η άποψή μας δεν έχει αλλάξει σημαντικά σε σχέση με το προ 13 μηνών άρθρο. Στα επόμενα χρόνια (για διάστημα μεγαλύτερο της 5ετίας), θα επιχειρούνται έντονες δημοσιονομιικές αναπροσαρμογές.
Εκτιμούμε ότι η χώρα μπορεί να πετύχει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα (δηλαδή η κατάσταση του Προϋπολογισμού ΠΡΙΝ από τον υπολογισμό των τόκων) μέσα στο 2012. Σημειώνουμε ότι για να το πετύχει αυτό, θα πρέπει το τελικό έλλειμμα του Προϋπολογισμού να υποχωρήσει κάτω από το 7%. Εκτιμούμε ότι μπορεί να επιτευχθεί τελικό πλεόνασμα στον Προϋπολογισμό του 2015. Εάν αυτό επιτευχθεί, τότε η χώρα θα μπορεί να ξεπεράσει το πρόβλημα του χρέους της και να το μειώσει κάτω από το όριο του 100% έως το 2022, ή και νωρίτερα, εάν επιτευχθούν κάποιες συνθήκες που αναφέρουμε σε παλαιότερο άρθρο (δείτε το άρθρο).
Όμως, τα λόγια είναι πάντα εύκολα. Στην πράξη, αυτό θα σημαίνει:
- Δραματική μείωση του Κράτους. Έως σήμερα, η Κυβέρνηση επιχειρεί τη μείωση του Κράτους, μέσω της μείωσης του κόστους λειτουργίας του. Και αυτό, το επιχειρεί με μείωση των μισθών. Αυτό όμως δε θα έχει σημαντικά αποτελέσματα. Θα πρέπει να αναδιοργανωθούν οι λειτουργίες του Κράτους και παράλληλα να μειωθεί ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων. Εκτιμούμε ότι και τα δύο θα συμβούν.
- Επίτευξη ανάπτυξης της οικονομίας. Και αυτό είναι σύνθετο πρόβλημα, αφού θα πρέπει παράλληλα να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα (η αναδιοργάνωση του Κράτους θα βοηθήσει προς το σκοπό αυτό). Παράλληλα, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας θα επιτευχθεί και μέσω της διατήρησης των μισθών σε χαμηλά επίπεδα. Είναι κρίσιμο και μία εκ των “ων ούκ άνευ” προϋπόθεση για επιτυχία, να υπάρξει άνοδος του ΑΕΠ κατά το 2012, η οποία θα επιταχυνθεί κατά τα επόμενα χρόνια.
Αν και αυτό εξαρτάται κατά πολύ από την εξέλιξη της διεθνούς οικονομίας, εκτιμούμε ότι η επίτευξη ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία από το 2012, είναι δυνατό να επιτευχθεί.
- Ανάπτυξη των εξαγωγών και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου. Ας θυμόμαστε ότι, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου στην ουσία σημαίνει τα χρήματα που κάθε χρόνο μεταφέρονται έξω από τη χώρα μας και ότι το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο αποτελεί την αιτία όλων των δεινών που ζούμε σημερα.
- Πολιτική συναίνεση. Ο παράγοντας της στάσης της (κάθε φορά) αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι πολύ κρίσιμος στα επόμενα χρόνια. Η πολιτική συναίνεση, η οποία μπορεί να οδηγήσει και σε κοινωνική συναίνεση, είναι μία επίσης εκ των “ων ουκ άνευ” προϋποθέσεις για την έξοδο της χώρας από την κρίση της.
- Υπάρχει κίνδυνος για τις καταθέσεις μας;
Επαναλαμβάνουμε αυτό που γράφαμε πριν από 13 μήνες. Θεωρητικά, πάντα υπάρχουν κίνδυνοι. Όμως, σήμερα είναι σημαντικά μειωμένοι σε σχέση με το παρελθόν. Και αυτό επειδή: α) έχει μειωθεί ο κίνδυνος της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη, β) έχει μειωθεί -έως αποκλεισθεί- ο κίνδυνος επαναφοράς της δραχμής, γ) το τραπεζικό σύστημα έχει ενισχυθεί, ενώ υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθησία και προσοχή από την Τράπεζα της Ελλάδας.
Εάν λάβουμε ως υπόθεση εργασίας ότι αποκλείεται η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, τότε ποιοί είναι οι κίνδυνοι για τις καταθέσεις μας;
Είναι ο κίνδυνος της κατάρρευσης κάποιας τράπεζας. Μία τράπεζα μπορεί να καταρρεύσει, σε περίπτωση “κουρέματος” των ελληνικών ομολόγων, ή σε περίπτωση μαζικού πανικού και μαζικών αναλήψεων από τις τράπεζες (όμως, εάν υποτεθεί ότι θα κινδύνευε να συμβεί κάτι τέτοιο, απλούστατα η Κυβέρνηση θα έθετε όριο στις αναλήψεις, για κάποιο διάστημα).
Κινδυνεύει κάποια ελληνική τράπεζα με κατάρρευση;
Αυτό είναι ένα πολύ κρίσιμο ερώτημα... Και δυστυχώς, δε μπορεί να υπάρξει απάντηση, αφού σε καμία περίπτωση δε μπορεί κάποιος “απ’ έξω” να έχει άποψη για το ζήτημα. Παράλληλα, τα διάφορα stress test που διεξήχθησαν, ή αυτό που θα διεξαχθεί κατά τις προσεχείς βδομάδες, δεν κοινοποιούνται, ενώ επίσης αμφισβητούνται ως προς την ικανότητά τους να διαγνώσουν την “υγεία” μίας τράπεζας.
Όμως, οι καταθέσεις είναι εγγυημένες;
Οι καταθέσεις είναι εγγυημένες από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, έως το ποσό των 100.000 ευρώ. Όμως, γεννάται το πρακτικό ερώτημα για το τί είδους εγγύηση μπορεί να δώσει ένα χρεοκοπημένο Κράτος; Σε περίπτωση που χρειασθεί να ενεργοποιηθεί το Ταμείο, το Κράτος έχει χρήματα να πληρώσει τους δικαιούχους, ή θα τους πληρώσει και αυτούς με ...ομόλογα;
διαβάστε αναλυτικά στο Eurocapital.gr
Υπάρχει κίνδυνος αιφνίδιας φορολόγησης των καταθέσεων;
Ισχύει ακριβώς η ίδια απάντηση που είχαμε δώσει και παλαιότερα:
Η θεωρία μας λέει ότι το Κράτος, έχει τη νομική ισχύ (π.χ. με την έκδοση μίας Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου) ένα Σάββατο βράδυ, να κάνει τα πάντα: να φορολογήσει, να πάρει ένα ποσοστό από τις καταθέσεις, να πάρει ένα ποσοστό από καταθέσεις πάνω από ένα ύψος, ή που ανήκουν σε μία κατηγορία προσώπων. Βέβαια, στην πράξη, αυτά είναι πολύ δύσκολο να γίνουν. Και αποτελούν την έσχατη των εσχάτων λύση. Θεωρητικά, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει εάν αποτύγχαναν τα μέτρα της Ε.Ε. και στη συνέχεια τα μέτρα του ΔΝΤ προς το οποίο αναγκαστικά θα καταφεύγαμε.
Άλλωστε, στη χώρα μας υπάρχει προηγούμενο με το Αναγκαστικό Δάνειο του 1923, όταν ξαφνικά και "εν μία νυκτί" αποφασίστηκε να κοπούν (στην κυριολεξία να κοπούν) στα δύο όλα τα χαρτονομίσματα άνω των 50 δραχμών, με το μισό χαρτονόμισμα να πηγαίνει αναγκαστικά στην πληρωμή ενός δανείου που έπρεπε να πάρει τότε η Κυβέρνηση για τη ρύθμιση των αναγκών που είχαν προκύψει από την έλευση των προσφύγων. Όμως, άλλο πράγμα η μεταπολεμική -ηττημένη- Ελλάδα του 1923 και άλλο η Ελλάδα της Ευρωζώνης του 2010.
Υπάρχει λόγος για “εξαγωγή” κεφαλαίων στο εξωτερικό;
Κατά την άποψή μας, εάν τα όσα ισχυριζόμαστε παραπάνω έχουν βάση, τότε δεν υπάρχει λόγος. Πιστεύουμε ότι είναι καλύτερο να επιλέξουμε μία “κραταιά” και ισχυρή Τράπεζα στην Ελλάδα, παρά να ψάχνουμε τις λύσεις του εξωτερικού (οι οποίες έχουν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από πολλούς επιτήδειους). Δηλαδή, σήμερα ο “συστημικός” κίνδυνος (κίνδυνος του περιβάλλοντος, ή κίνδυνος της χώρας) δείχνει να μειώνεται, ενώ αυξάνεται ο “μη συστημικός” κίνδυνος (κίνδυνος από την εταιρία).
Σε περίπτωση “κουρέματος” των ομολόγων, κινδυνεύουν οι καταθέσεις;
Όχι. Δε κινδυνεύουν. Επειδή στην περίπτωση αυτή θα απομειωθεί η αξία των ομολόγων. Τα χρήματα που κυκλοφορούν στην οικονομία (και σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα χρήματα που βρίσκονται στις τράπεζες) δεν έχουν λόγο να κινδυνεύσουν. Στην περίπτωση αυτή, όπως αναφέραμε παραπάνω, οι καταθέσεις μας μπορούν να κινδυνεύσουν μόνον εάν “καταρρεύσει” η Τράπεζα που έχουμε επιλέξει. Όμως, αυτός είναι ένας από τους λόγους που “ωθούνται” σήμερα οι τράπεζες να συνεργασθούν και να συγχωνευθούν.
- Γιατί φεύγουν χρήματα προς το εξωτερικό;
Ο ρυθμός φυγής έχει σήμερα μειωθεί. Πρώτον επειδή όσοι ήταν να τα βγάλουν τα έβγαλαν και δεύτερο και κυριότερο, επειδή έχει μειωθεί δραματικά ο κίνδυνος να συμβεί κάτι στις καταθέσεις μας.
Άλλωστε, αντί να βγάλει κάποιος χρήματα στο εξωτερικό και εάν εξακολουθεί να πιστεύει ότι επέρχεται κάποια καταστροφή, τότε μπορεί να επιλέξει και άλλους τρόπους “προφύλαξης”. Για παράδειγμα, μπορεί να αγοράσει μέσω της χρηματιστηριακής εταιρίας του γερμανικά ομόλογα, ή ομόλογα άλλου κράτους (Ολλανδία, Δανία κλπ) ή άλλου νομίσματος (ΗΠΑ, Ελβετία, κλπ).
- Πώς μπορεί κάποιος να βγάλει χρήματα στο εξωτερικό;
Στο ερώτημα αυτό και πάλι δεν έχω να προσθέσουμε κάτι περισσότερο απ’ αυτό που γράφαμε πέρυσι. Παράλληλα, ακόμη και εάν γνώριζαμε κάτι περισσότερο, δεν θα είχαμε την πρόθεση να το γράψουμε, αφού έτσι μπορεί να κατηγορηθούμε από τις διάφορες αρχές. Έτσι, απλά επαναλαμβάνουμε το περυσινό κείμενο. Δυστυχώς, εδώ οι γνώσεις μου είναι "φτωχές". Ακούω και γω "ιστορίες" από διάφορους που το έκαναν οι ίδιοι ή άκουσαν από άλλους που το έκαναν. Εδώ πραγματικά, η εφευρετικότητα του νεοέλληνα οργιάζει!
- Άνοιγμα λογαριασμών σε ξένες άλλες χώρες: Δεν είναι εύκολο, είναι δαπανηρό (αφού απαιτούνται ταξίδια κλπ), δεν είναι πάντα εφικτό (λόγω περιορισμών, πόθεν έσχες κλπ), αλλά είναι το πιο σίγουρο. Εάν τελικά επέλεγα να κάνω κάτι τέτοιο, θα προτιμούσα χώρες όπως ή Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, ή λογαριασμό σε ευρώ στην Αγγλία. Θα απέφευγα τις χώρες του "ευρωπαϊκού νότου", τη Γαλλία και την Κύπρο. Σε κάθε περίπτωση, πριν έκανα κάτι τέτοιο θα ζητούσα την άποψη ενός τραπεζίτη, χρηματιστή ή δικηγόρου.
- Άνοιγμα λογαριασμών σε ξένες τράπεζες στην Ελλάδα (εδώ αναφέρεται και το ερώτημα του συνδρομητή μας): Δεν έχω άποψη, αφού δε μπορώ να γνωρίζω πόσο αποφεύγονται τα ρίσκα σε πιθανή νομοθετική πράξη της Ελλάδας. Εδώ απαιτούνται οι γνώσεις νομικού συμβούλου και όχι οικονομικού.
- Άνοιγμα χρηματιστηριακών λογαριασμών σε ξένες Χρηματιστηριακές, ή σε ελληνικές Χρηματιστηριακές που συνεργάζονται ή που είναι θυγατρικές ξένων, τους οποίους μπορούμε να χειριστούμε απ' εδώ: Είναι μία λύση.
- Ανάληψη ευρώ από την τράπεζα και κρύψιμο κάτω από το πάπλωμα: Είναι και αυτό μία λύση, αλλά μην το πείτε αριστερά και δεξιά. Επειδή είτε θα σας κλέψουν, είτε θα πουν ότι είστε νευρωτικοί. Είτε και τα δύο...
Η κατάσταση εξακολουθεί να είναι κρίσιμη. Σε σχέση με πριν από 13 μήνες, η χώρα πέτυχε να ξεφύγει από τον κίνδυνο της “απόλυτης” ή χαώδους χρεοκοπίας. Ακόμη και εάν κάποια στιγμή αναγκασθεί να προσφύγει στη λύση του “κουρέματος”, αυτό θα γίνει ελεγχόμενα, σε συνεργασία με τους ευρωπαίους εταίρους της και σε μία μεγαλύτερη σύμπνοια.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα αυτών των 13 μηνών είναι ότι η κοινωνία (αν όχι στο σύνολό της, τουλάχιστον σε ένα μεγάλο μέρος της) και ένα μέρος των πολιτικών της, αντιληφθήκαμε ότι η πορεία της χώρας ήταν στραβή. Η πορεία της κοινωνίας ήταν στραβή. Οι αξίες της είχαν μεταλλαχθεί. Αντιληφθήκαμε ότι δε μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε με δανεικά. Ότι δε μπορούμε να συνεχίσουμε να είμαστε αντιπαραγωγικοί και μη ανταγωνιστικοί. Ότι δε μπορούμε να εξακολουθούμε να φοροδιαφεύγουμε. Ότι θα πρέπει να μην αποδεχόμαστε τους φοροφυγάδες γύρω μας. Ότι, εάν θέλουμε ένα Κράτος που να μας παρέχει αγαθά, αυτό το Κράτος θα πρέπει να έχει τους απαραίτητους πόρους. Αντιληφθήκαμε επίσης ότι το πολιτικό σύστημα είναι σάπιο. Ότι η Ελλάδα είναι μία πλούσια χώρα, με φτωχό κράτος, πλούσιος πολίτες και ακόμη πλουσιότερους πολιτικούς. Αντιληφθήκαμε τέλος ότι, εάν θέλουμε να ζήσουμε καλά, τόσο ως άτομα, όσο και ως χώρα, θα πρέπει να δουλέψουμε. Να δουλέψουμε σκληρά. Και ότι, όταν δανειζόμαστε, θα πρέπει να τα επιστρέφουμε. Και συνεπώς, θα πρέπει να προσέχουμε όταν δανειζόμαστε. Τόσο ως άτομα, όσο και ως Κράτος.
Μπροστά μας έχουμε μία δύσκολη, πολύ δύσκολη περίοδο. Δε μπορούμε να συνεχίσουμε να στρουθοκαμηλίζουμε. Όμως, εκτιμούμε (κάτι που αναφέρουμε ακόμη και πριν εκδηλωθεί η παρούσα κρίση) ότι, η χώρα θα αλλάξει προς το καλύτερο. Αναγκαστικά έστω, αλλά θα αλλάξει. Βέβαια, μία γενιά ανθρώπων δείχνει να πηγαίνει χαμένη (στην πραγματικότητα, η κρίση ανταγωνιστικότητας ξεκίνησε από τα τέλη της δεκεατίας του 1990 και θα συνεχισθεί -ως “κρίση χρέους” πλέον- τουλάχιστον μέχρι το 2025. Όμως, υπάρχει τουλάχιστον η ελπίδα, η επόμενη γενιά να ζήσει, να εργασθεί και να αναπτυχθεί σε μία πιο λογική και καλύτερα ενταγμένη στο διεθνές περιβάλλον χώρα και σε μία κοινωνία με πιο ισχυρές αξίες.
Για τη χρηματιστηριακή αγορά:
Διατηρούμε την άποψη των τελευταίων μηνών. Η χρηματιστηριακή αγορά της Αθήνας έχει ξεπεράσει τα χειρότερα και το μεγαλύτερο κίνδυνο (αυτά ήταν πέρυσι την άνοιξη έως τις αρχές του καλοκαιριού). Σήμερα, έχει σημειώσει ό,τι πτώση μπορούσε να σημειώσει. Αλλά και εάν ακόμη οι εξελίξεις την οδηγήσουν χαμηλότερα, δεν είναι μεγάλο το μέγεθος των απωλειών που μπορεί πλέον να έχει.
Μπροστά μας, η αγορά ίσως να έχει ακόμη αρκετές διακυμάνσεις. Όμως, δεν έχει πολύ μεγάλο ρίσκο “προς τα κάτω”. Από την άλλη πλευρά, εάν κατά το επόμενο διάστημα υπάρξουν κάποιες θετικές εξελίξεις στην υπόθεση του ελληνικού χρέους (π.χ. επιμήκυνση, μείωση επιτοκίου, έκδοση ευρωομολόγων, ή και συνδυασμός αυτών) ή θετικές εξελίξεις στα ελληνικά μακροοικονομικά (μείωση ελλείμματος, επίτευξη στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας κλπ), τότε η άνοδος που θα επιτευχθεί, θα είναι πάρα πολύ σημαντική.
Εδώ που βρισκόμαστε, είναι υπόθεση χρόνου. Αναμονής, επιμονής και αποφυγής κινήσεων που βασίζονται στο συναίσθημα και κυρίως στο συναίσθημα που δημιουργείται ακούγοντας τα δελτία ειδήσεων ή τους δημοσιογράφους.
Επενδύσεις στο εξωτερικό:
Πέρυσι, απερίφραστα εκφράζαμε την άποψη ότι η ελληνική αγορά θα συναντούσε προβλήματα και ότι οι επενδύσεις στο εξωτερικό αποτελούσαν μία απάντηση και μία ευκαιρία για καλή απόδοση.
Σε γενικές γραμμές, η άποψή μας ήταν ορθή. Βέβαια, υπολογίζαμε μεγαλύτερες αποδόσεις από τις αναπτυσσόμενες αγορές, κάτι που δε συνέβη σε όλες. Από την άλλη πλευρά, υπήρξαν μεγάλες αποδόσεις στις αναπτυγμένες αγορές.
Η διεθνής οικονομία κινείται θετικά. Βέβαια, έχει κινδύνους και εκτακτες καταστάσεις (πρόβλημα με τις τιμές του πετρελαίου και λόγω των εξελίξεων στα κράτη της Β. Αφρικής). Οι διεθνείς αγορές θα συνεχίσουν τη θετική τους πορεία. Και θα πρέπει να “κοιτάμε” και προς τα εκεί.
Όμως, αντίθετα από πέρυσι, φέτος -και αυτό ενδέχεται να ισχύει ακόμη περισσότερο κατά το 2012- θα πρέπει να “κοιτάμε” περισσότερο προς την Ελλάδα. Οι τιμές των ελληνικών μετοχών είναι χαμηλά και ο κίνδυνος περαιτέρω υποχώρησης είναι και χαμηλός, αλλά και προσωρινός. Οι εξελίξεις θα έλθουν -όταν θα έλθουν- από τον τομέα του δημόσιου χρέους. Και μπορεί να σημάνουν μία κίνηση εξισορρόπησης της ελληνικής αγοράς σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα.
Κάτι πολύ σημαντικό: Μη δίνετε μεγάλη σημασία σε όσα λένε οι δημοσιογράφοι. Οι δημοσιογράφοι είναι συχνά άτομα χωρίς μεγάλες γνώσεις, αναγκασμένοι να ασχολούνται με πολλά θέματα (τη μία μέρα γίνονται σεισμόλόγοι, την άλλοι γιατροί και την επόμενοι οικονομολόγοι) και κυρίως, είναι “αγχωμένοι” να “βγάλουν” την είδηση και να “συγκινήσουν” το κοινό τους. Και καθ’ όσον συχνά αποκτούν μία μεγάλη (έως υπερφίαλη) ιδέα για τον εαυτό τους, συνηθίζουν να υπερβάλουν μέσα στην άγνοια ή την ημιμάθειά τους.
Είναι απίστευτο τί ακούγεται αυτές τις μέρες ακόμη και από “εξειδικευμένα” κανάλια, ή ακόμη και από “εξειδικευμένους” τραπεζικούς συντάκτες! Να εμπιστεύεστε πάντα τους ειδικούς, τους πιστοποιημένους από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή άλλους φορείς και κυρίως αυτούς που γνωρίζετε από καιρό και τους έχετε “δοκιμάσει” και σε άλλες κρίσεις.
Το ζήτημα που θίγουμε, δε μπορεί να εξαντληθεί σε ένα σχόλιο, όσο εκτεταμένο και εάν είναι αυτό. Λόγω του ενδιαφέροντος που -φυσιολογικά- υπάρχει αυτή την περίοδο, θα δημοσιεύουμε περισσότερα άρθρα για την “κρίση του ελληνικού χρέους” και τις εξελίξεις της. Παράλληλα θα προσπαθήσουμε να αναδημοσιεύουμε και αριθμό άρθρων από ξένα ΜΜΕ.